Bibliogr. s. 361-366. Indeks.

Streszczenie: Taki tytuł nosi najnowsza książka Tadeusza Opieki. Jej celem jest przywrócenie obiektywizmu w ocenie działań Gwardii Ludowej i Armii Ludowej z działaniami Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość w rejonie Ryk i Dęblina. Książka ta stanowi swego rodzaju kontrapunkt wobec trwającego procesu gloryfikacji äżołnierzy wyklętychö. Podkreśla. że oprócz äżołnierzy wyklętychö na pamięć zasługują także äżołnierze niechcianiö, którzy walczyli z hitlerowskim okupantem, a po wyzwoleniu byli nie tylko prześladowcami, jak się to dziś przedstawia, lecz często także ofiarami. W pierwszej części autor przedstawia powstawanie lewicowego ruchu oporu w okresie okupacji na terenie Dęblina, Ryk i okolic. W części drugiej dokonuje krytycznej oceny ugrupowań AK i WiN działających na tym obszarze podporządkowanych Marianowi Bernaciakowi äOrlikowiö. Podstawą do jej napisania stanowiło wiele arkuszy dokumentów w postaci kopii dokumentów IPN. Jak twierdzi autor, archiwa IPN zawierają szczegółowe opisy akcji i napadów äżołnierzy wyklętychö, informacje, co zabrano ze sklepów kas kolejowych, pociągów towarowych i gdzie ukryto, kto i w jakich okolicznościach wykonywał wyroki na członkach PPR i sympatykach lewicy, w jakich okolicznościach i z czyich rąk ginęli policjanci. Książka powstała m. in. na podstawie tych dokumentów, oraz relacji uczestników tamtych wydarzeń i ich rodzin. Czytelnik znajdzie w niej zestawienie 41 ofiar żołnierzy AK i WiN z oddziałów äOrlikaö poległych i zamordowanych w latach 1943-1951 przez oddziały GL i AL oraz MO i UB na terenie powiatu ryckiego i okolic (str. 287-289) na tle 481 ofiar poniesionych w tym okresie przez ruch lewicowy. Oba wykazy są niepełne. W załączniku do książki autor szczegółowo, alfabetycznie opisuje okoliczności oraz demaskuje osoby, które dopuściły się mordów na tych 481 ofiarach. Czytelnik znajdzie w niej kopie oryginalnych dokumentów z IPN oraz 157 zdjęć dokumentalnych. Książka ta powinna stać się zaczynem do spisywania relacji i wspomnień uczestników zdarzeń z tamtych lat, ofiar äżołnierzy wyklętychö i ich rodzin.